Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) vào ngày 2/11/2023 với sự tham gia của nhiều quan chức và thành viên Đoàn Cán bộ khảo sát thực tế nhóm 3 – Ban Chỉ đạo Tổng kết Trung ương. Cuộc họp này tập trung vào việc hoàn thiện tư duy, lý luận mới và đột phá về văn hóa, xã hội và con người trong bối cảnh của 40 năm đổi mới đất nước.

Dự buổi làm việc có sự tham gia của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà - Trưởng Đoàn khảo sát và PGS.TS Phạm Văn Linh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương - Phó trưởng Đoàn cùng các thành viên Đoàn khảo sát. Cuộc họp này có thể đã đánh giá và thảo luận các vấn đề quan trọng về văn hóa, xã hội và con người trong bối cảnh phát triển của đất nước.

Cuộc làm việc của Đoàn Cán bộ khảo sát thực tế nhóm 3 – Ban Chỉ đạo Tổng kết Trung ương tập trung vào việc nghiên cứu và thảo luận một số vấn đề liên quan đến văn hóa, xã hội và con người trong bối cảnh 40 năm đổi mới đất nước.

Trong buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) - ông Nguyễn Văn Hùng đã thông tin rằng Bộ VHTTDL đã tham gia xây dựng báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua, tập trung vào các nội dung liên quan đến phát triển văn hóa, xã hội và xây dựng con người.

Báo cáo gồm 4 phần chính:

Sự phát triển nhận thức lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam.

Đánh giá thực trạng nhiệm vụ xây dựng và phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam.

Dự báo bối cảnh mới, phương hướng, quan điểm, mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Định hướng giải pháp, đề xuất, kiến nghị và khâu đột phá nhằm xây dựng và phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Các nội dung trong báo cáo này nhằm xây dựng và phát triển văn hóa, con người và tạo sức mạnh nội sinh cho sự phát triển bền vững của Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) - ông Nguyễn Văn Hùng cho biết:

Việc hoàn thiện và bổ sung hệ thống lý luận về phát triển văn hóa và xây dựng con người là một thành tựu quan trọng trong quá trình lãnh đạo đất nước của Đảng trong công cuộc đổi mới gần 40 năm qua.

Sự đổi mới trong tư duy nhận thức đã tạo động lực cho sự đổi mới trong tư duy hành động trong phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam, đặc biệt là từ sau Đại hội Đảng lần thứ XIII và Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021.

Bước đầu, Ban soạn thảo báo cáo chỉ ra 6 lĩnh vực/hoạt động đóng vai trò trọng tâm trong quá trình phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam trong gần 40 năm qua.

Tuy nhiên, còn tồn tại nhiều hạn chế trong quá trình phát triển văn hóa và con người Việt Nam trong gần 40 năm qua, bao gồm:

Công tác thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng chưa theo kịp yêu cầu, chưa đồng bộ và hiệu lực, hiệu quả thực thi còn thấp.

Thiếu giải pháp đưa hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam vào thực tiễn cuộc sống.

Môi trường văn hóa có nơi chưa lành mạnh, có mặt xuống cấp.

Bảo vệ và phát huy di sản văn hóa đứng trước nhiều nguy cơ.

Hệ thống thiết chế văn hóa chưa đầu tư, khai thác đồng bộ để phát huy hiệu quả thiết thực.

Thiếu chiến lược dài hạn cho việc phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa.

Xây dựng và phát triển con người toàn diện chưa thực sự thấm sâu và tạo được sự lan tỏa mạnh mẽ trong các tầng lớp xã hội.

Cơ chế phối hợp liên ngành chưa hiệu quả, các ngành công nghiệp văn hóa chưa phát huy hết tiềm năng và lợi thế.

Để đảm bảo phát triển bền vững của Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa và xây dựng con người, cần phải giải quyết những hạn chế và thúc đẩy các cơ hội phát triển.

Sự phát triển của nhận thức lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn hóa và con người Việt Nam trong suốt 40 năm đổi mới đất nước là một chặng đường quan trọng trong lịch sử phát triển của Việt Nam. Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã tổng kết những nội dung quan trọng liên quan đến sự phát triển này.

Giai đoạn đầu đổi mới, từ 1986 đến 1995, Đảng đã tập trung vào việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc. Điều này được thể hiện qua Nghị quyết đại hội VI, mà đã đề ra nhiệm vụ quan trọng: "Tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng các hoạt động văn hoá, văn học, nghệ thuật; xây dựng một nền văn hóa, văn nghệ xã hội chủ nghĩa đậm đà bản sắc dân tộc."

Tiếp theo, giai đoạn đẩy mạnh đổi mới - đổi mới toàn diện, từ 1996 đến 2014, đã thúc đẩy việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và gắn với công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đảng đã thừa nhận vai trò quan trọng của văn hóa trong sự phát triển toàn diện của đất nước thông qua Nghị quyết Trung ương 5, khóa VIII. Nghị quyết này đã xác định "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội."

Cuối cùng, giai đoạn đổi mới tư duy gắn với đột phá chiến lược về văn hóa, từ 2014 đến nay, Đảng đã đặt văn hóa ngang hàng với kinh tế, chính trị và xã hội. Đây là giai đoạn mà văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị và xã hội. Nghị quyết 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 về xây dựng, phát triển văn hóa con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đã nhấn mạnh về việc xây dựng và phát triển văn hóa và con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Văn hóa trong giai đoạn này đã thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội và là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, và văn minh.

Toàn bộ quá trình phát triển của nhận thức lý luận về văn hóa và con người của Đảng cho thấy sự cam kết và nhận thức của Đảng.

Báo cáo tổng kết về phát triển văn hóa và con người Việt Nam trong gần 40 năm qua, như được trình bày bởi Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) - ông Nguyễn Văn Hùng, đưa ra những điểm quan trọng sau:

Hoàn thiện và bổ sung hệ thống lý luận về phát triển văn hóa và xây dựng con người là một thành tựu quan trọng trong quá trình lãnh đạo đất nước của Đảng trong công cuộc đổi mới gần 40 năm qua.

Sự đổi mới trong tư duy nhận thức đã tạo động lực cho sự đổi mới trong tư duy hành động trong phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam, đặc biệt là sau Đại hội Đảng lần thứ XIII và Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021.

Báo cáo xác định 6 lĩnh vực/hoạt động quan trọng trong quá trình phát triển văn hóa và xây dựng con người Việt Nam trong 40 năm qua.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong quá trình phát triển văn hóa và con người Việt Nam, bao gồm:

a. Công tác thể chế hóa đường lối và chính sách của Đảng chưa đồng bộ và hiệu quả.

b. Thiếu giải pháp để đưa hệ giá trị quốc gia, giá trị văn hóa, giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam vào thực tiễn cuộc sống.

c. Có môi trường văn hóa không lành mạnh và mặt đó xuống cấp.

d. Bảo vệ và phát huy di sản văn hóa đối diện với nhiều nguy cơ.

e. Hệ thống thiết chế văn hóa chưa đầu tư và không được khai thác đồng bộ để phát huy hiệu quả thực tế.

f. Thiếu chiến lược dài hạn cho việc phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ và chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa.

g. Cần cải thiện việc xây dựng và phát triển con người toàn diện, đặc biệt trong việc lan tỏa các giá trị này đến các tầng lớp xã hội.

h. Cơ chế phối hợp liên ngành cần được cải thiện, và các ngành công nghiệp văn hóa cần phát huy hết tiềm năng và lợi thế của họ.

Báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về phát triển văn hóa và con người Việt Nam trong 40 năm qua, và cũng xác định các điểm yếu cần cải thiện trong tương lai để đảm bảo phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Việt Nam.

Báo cáo của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng thể hiện sự nhìn nhận kỹ lưỡng và chặt chẽ về quá trình phát triển của văn hóa và con người Việt Nam trong suốt 40 năm đổi mới. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng vẫn còn những khoảng cách và độ trễ giữa nhận thức, tư duy và thực tiễn trong việc phát triển văn hóa và xây dựng con người ở nước ta.

Để tổng kết toàn diện về quá trình phát triển văn hóa và con người trong thời gian qua, và để có cơ sở cho những điều chỉnh cần thiết cho giai đoạn phát triển tiếp theo, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã phân tích và chỉ ra những nguyên nhân góp phần vào thành tựu và hạn chế đã được đề cập. Điều này là cơ sở quan trọng để xác định hướng đi và quyết định các giải pháp cần thiết cho tương lai.

Sự nhấn mạnh vào việc đưa văn hóa và con người Việt Nam trở thành nhân tố nội sinh cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước là một quan điểm quan trọng được đề xuất trong báo cáo. Điều này thể hiện cam kết của Đảng và chính phủ trong việc đảm bảo rằng phát triển văn hóa và con người là một phần quan trọng của sự phát triển tổng thể của đất nước.

Báo cáo cũng nêu rõ rằng việc xây dựng và phát triển văn hóa và con người Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 đòi hỏi sự coi trọng, hoàn thiện thể chế, và tăng cường nguồn lực đầu tư cho các lĩnh vực này. Điều này cũng bao gồm việc xây dựng giải pháp và đề xuất cụ thể, và đảm bảo rằng các quyết định sẽ phản ánh yêu cầu của thực tiễn và được thực hiện một cách hiệu quả.

Tóm lại, báo cáo này đã làm rõ tầm quan trọng của văn hóa và con người trong phát triển của đất nước và đã đề xuất hướng đi và giải pháp cụ thể để thực hiện cam kết này. Nó đánh dấu một bước quan trọng trong việc xây dựng tương lai phồn thịnh và phát triển của Việt Nam.

Báo cáo của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng và các đề xuất, kiến nghị của Bộ VHTTDL đề cập đến một loạt các quan điểm và biện pháp nhằm đảm bảo phát triển bền vững trong lĩnh vực văn hóa, xã hội và con người của Việt Nam. Dưới đây là một tóm tắt chi tiết về các điểm chính được đề cập:

Coi trọng văn hóa: Báo cáo nhấn mạnh việc coi văn hóa là một trong bốn trụ cột phát triển bền vững của đất nước, có vị trí ngang hàng với chính trị, kinh tế và xã hội.

Tập trung nguồn lực: Đề xuất bố trí các nguồn lực cần thiết để thực hiện các chiến lược phát triển. Điều này bao gồm việc phê duyệt và triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về chấn hưng, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam giai đoạn 2025 - 2035, Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Hoàn thiện cơ chế và chính sách: Báo cáo đề xuất sự hoàn thiện các cơ chế và chính sách để tăng cường xây dựng văn hóa trong chính trị và kinh tế.

Đảm bảo an ninh xã hội: Đề nghị tiếp tục thực hiện các chính sách xã hội đồng bộ, để đảm bảo an ninh xã hội và tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, đảm bảo tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam.

Đổi mới giáo dục và đào tạo: Báo cáo đề xuất chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo; có chính sách đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài.

Hỗ trợ phát triển sản phẩm văn hóa: Đề xuất sự hỗ trợ của nhà nước trong việc phát triển các sản phẩm văn hóa và nghệ thuật của Việt Nam có giá trị đỉnh cao về nghệ thuật và tư tưởng.

Ngoài ra, Bộ VHTTDL cũng đề xuất các khâu đột phá tập trung vào ba vấn đề chính:

Hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách: Để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp.

Phát huy toàn diện nguồn lực văn hóa: Tập trung vào nâng cao chất lượng nguồn lực con người để đáp ứng yêu cầu của bối cảnh mới.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực văn hoá: Để đảm bảo sự phát triển liên tục và đáp ứng nhu cầu thay đổi trong xã hội và thế giới.

Cuối cùng, các thành viên của Đoàn khảo sát cũng có cơ hội thảo luận, chia sẻ, và đưa ra các góp ý và phản hồi về nội dung của báo cáo. Buổi làm việc này nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa, xã hội và con người trong quá trình phát triển của đất nước và cam kết trong việc hoàn thiện tư duy, lý luận mới và đột phá về văn hóa.

Phó Thủ tướng trong bài phát biểu của mình nhấn mạnh về tầm quan trọng của văn hóa và giá trị văn hoá trong quá trình phát triển xã hội. Cụ thể:

Văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần, mà còn liên quan đến mọi khía cạnh của xã hội, bao gồm cả kiến trúc, di sản vật thể, và phi vật thể. Chúng thể hiện đời sống kinh tế, hình thái xã hội của một thời kỳ và không gian lịch sử cụ thể.

Quá trình chuyển đổi xanh và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong thế giới hiện đại. Trong bối cảnh này, văn hóa không thể bị bỏ qua. Văn hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định những giá trị văn hóa trường tồn của dân tộc và giúp xác định những giá trị văn hóa cần thiết cho tương lai.

Trong mô hình phát triển kinh tế hiện đại, không thể chỉ dựa vào tài nguyên thiên nhiên mà còn phải coi trọng văn hoá. Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số yêu cầu cả quy tắc ứng xử và chuẩn mực đạo đức để bảo vệ giá trị con người và xã hội khỏi những thách thức môi trường số.

Tóm lại, văn hóa là một yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển xã hội và quyết định sự trường tồn và phát triển của một dân tộc. Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cũng như đảm bảo rằng các quy tắc ứng xử và chuẩn mực đạo đức được duy trì trong thời đại mới là rất quan trọng để xây dựng một xã hội bền vững và phát triển.

Quang Nam